Ksiazka "Zaniedbane obszary edukacji - pomiedzy pedagogika a pedagogika specjalna. Wybrane zagadnienia" podkresla potrzebe przeciwdzialania patologiom zwiazanym z procesami marginalizacji i wykluczenia spolecznego, ktore w sferze oswiaty nalezaloby traktowac jako marginalizacje i wykluczenie edukacyjne. Mozemy w niej rowniez odnalezc rozwazania na temat rozumienia samego terminu "nierownosci edukacyjnych" oraz tego, co je determinuje.
W kontekscie tytulowego zagadnienia - zaniedban/zaniechan w edukacji - autorka skoncentrowala sie na tych nierownosciach, ktore wiaza sie z zaniedbaniem szans i potencjalu rozwojowego dziecka. Grupy badawczej nie stanowi mlodziez utalentowana, wybitnie zdolna, tylko niepelnosprawna umyslowo. Nawiazujac do koncepcji M. Kozakiewicza, ktory podstawe nierownosci odnajduje w ekonomicznej, spolecznej czy kulturowej odmiennosci warunkow zycia, jako teren badan obrane zostalo srodowisko wiejskie.
Czy i na ile mlodziez wiejska jest zagrozona eliminacja z rynku pracy uwarunkowana brakiem wystarczajacych kompetencji (wiadomosci i umiejetnosci) wynoszonych ze szkoly? Czy istotnie fakt realizacji obowiazku edukacji w szkole wiejskiej przeklada sie na nizszy poziom osiagniec uniemozliwiajacy rywalizacje z rowiesnikami z miast? W niniejszej publikacji Iwona Chrzanowska probuje odpowiedziec na te pytania, porownujac i interpretujac wyniki dotychczasowych badan dotyczacych sprawdzianow i egzaminow zewnetrznych organizowanych przez Centralna Komisje Edukacyjna (dalej CKE) na populacjach pelnych absolwentow szkol podstawowych i gimnazjow, a takze odnoszac sie do wynikow badan wlasnych. Oprocz wskazania rezultatow osiagniec szkolnych, ukazuje rowniez ich uwarunkowania, odwolujac sie do kwalifikacji nauczycieli oraz przygotowania szkol do realizacji procesu dydaktycznego. W ostatnim rozdziale przedstawia wnioski, postulaty, prognozy dotyczace pozadanych zmian w finansowaniu polskiego systemu edukacyjnego i konstruowaniu programow nauczania i wychowania.
O marginalizacji i wykluczeniu, szczegolnie w edukacji, mowi sie niechetnie. Dzieje sie tak ze wzgledu na podmiot oddzialywan edukacyjnych, ktorym jest dziecko. W kulturze europejskiej ma ono specyficzna i uprzywilejowana pozycje. Wynika ona z odpowiedzialnosci doroslego za jego bezpieczenstwo, jakosc zycia, mozliwosc rozwoju i poczucie szczescia. Podobnie jest z kwestia dopasowania edukacji do nowych warunkow, charakterystycznych dla spoleczenstwa demokratycznego. Mlodziez, mimo skladanych przez wladze oswiatowe deklaracji, wciaz nie wynosi ze szkoly umiejetnosci operowania wiedza, w dalszym ciagu bowiem glowna tendencja w nauczaniu wydaje sie holdowanie encyklopedyzmowi. W szkole brakuje nastawienia na ksztaltowanie zainteresowan wybranymi dziedzinami wiedzy czy poszczegolnymi tresciami nauczania. Zbyt czesto zajecia sa nudne, stereotypowe, a relacje spoleczne utrwalone i niezmienne, zwlaszcza prymat nauczycielskiego wladztwa. Tematy te podnosi w swojej najnowszej publikacji Iwona Chrzanowska.